Jednym z najważniejszych miejsc w kościele jest ołtarz, do którego zmierza
procesja wejścia. Jest on tak ważnym miejscem, że kapłan po przyjściu do ołtarza całuje
go, a my za każdym razem, gdy przechodzimy obok ołtarza z szacunku do niego
powinniśmy wykonać głęboki ukłon. Skąd ten szacunek i dlaczego ołtarz jest tak ważnym
miejscem w kościele? Tego dowiemy się z dzisiejszej katechezy.
Ołtarz to kamienny lub drewniany stół w centrum prezbiterium, na którym sprawowana
jest liturgia eucharystyczna. Jak mówią dokumenty Kościoła, należy on do
najczcigodniejszych miejsc w kościele. Jest nazywany „mensa Domini” czyli stołem Pana
oraz sercem każdego kościoła.
Ołtarz ma podwójne znaczenie: jest stołem ofiary i stołem dziękczynienia, z którego
spożywamy Boski Pokarm. Popatrzmy na te dwa stoły w kluczu historii zbawienia, która
wciąż trwa: zapowiedź w Starym Testamencie, wypełnienie zapowiedzi w osobie Jezusa
Chrystusa i uobecnienie tego w czasach Kościoła pod postacią sakramentu.
Stół ofiary nawiązuje do starotestamentalnych ołtarzy, na których zabijane były zwierzęta
na ofiarę dla Boga. My dziś nie musimy już zabijać zwierząt, ponieważ były one zaledwie
zapowiedzią prawdziwej ofiary, jaką złożył na krzyżu za nasze grzechy Jezus Chrystus.
Ołtarzem Nowego Przymierza był krzyż, na którym Jezus ofiarował się Ojcu jako
doskonała ofiara. Ponieważ każda Msza święta jest mistycznym uobecnieniem tej ofiary
Krzyża, w czasach Kościoła ofiara ta dokonuje się na ołtarzu. Mistycznie – oznacza, że
Jezus podczas każdej Mszy świętej umiera w sposób duchowy, a więc niewidoczny wprost,
ale realny. A uobecnienie oznacza, że spływają na nas dokładnie te same łaski, jakbyśmy
byli świadkami tych wydarzeń sprzed dwóch tysięcy lat.
Stół dziękczynienia – wskazuje z kolei drugi wymiar Paschy Jezusa jakim jest uczta.
W Starym Testamencie Izraelici chcąc wyrazić wdzięczność Bogu, świętowali uroczyście
tzw. uczty ofiarne. Najbardziej znane święto – Pascha, świętowana na pamiątkę uwolnienia
ich z niewoli egipskiej, była zapowiedzią prawdziwej Paschy, która dokonała się podczas
Ostatniej Wieczerzy w Wielki Czwartek oraz na krzyżu w Wielki Piątek.
Ołtarz reprezentuje więc dwa aspekty tego samego misterium. Jest stołem ofiary i stołem
dziękczynienia, z którego przyjmujemy Najświętsze Ciało i Krew Pana Jezusa. Aby to
jeszcze bardziej podkreślić, ołtarz nakrywamy białym obrusem. Obrus jest po to, aby
przyozdobić stół, z którego się je. Obrus przypomina również całun, w który zawinięte było
umęczone ciało Jezusa. Kiedy kapłan całuje ołtarz przez obrus, jest to ucałowanie
tajemnicy śmierci Chrystusa, złożenia do grobu i zmartwychwstania, a co za tym idzie –
ucałowanie Jego miłości, która doprowadziła Go do tego miejsca. W ten sposób kapłan
oddaje cześć Chrystusowi i Jego miłości, której skutkiem była Jego ofiara z życia,
a owocem tej ofiary – sakrament Eucharystii.
Dokumenty Kościoła uczą nas, że ołtarz jest również znakiem samego Chrystusa,
miejscem, na którym dokonują się zbawcze tajemnice i centrum zgromadzenia wiernych.
Używając języka poezji, moglibyśmy powiedzieć, że ołtarz jest progiem wieczności –
miejscem lub punktem w kościele, w którym najbardziej doczesność łączy się
z wiecznością. Z tego powodu podczas uroczystych liturgii ołtarz jest okadzany, a ksiądz
całuje go na początku Mszy świętej.
Sam pocałunek jest gestem starszym od chrześcijaństwa. Jest to niezwykle czuły gest, jedna
z najintymniejszych rzeczy jakie mogą zdarzyć się między ludźmi. Skoro więc Kościół
zaczyna Eucharystię od pocałunku, który kapłan w naszym imieniu składa na ołtarzu,
przypomina nam to, że wchodzimy z Bogiem w ogromną bliskość. Pokazuje, że Msza
święta to nie tylko służba, obowiązek, pobożne działanie, lecz przede wszystkim spotkanie z Ukochanym.
Jeszcze inna tradycja wiąże całowanie ołtarza z relikwiami, zwłaszcza gdy było to
dokonywane przez biskupa. Pierwsi chrześcijanie bardzo często celebrowali Msze święte
na grobach męczenników, a potem relikwie świętych umieszczano w płycie ołtarzowej.
Uważano, że święci męczennicy, a potem już wszyscy święci, to najdoskonalsze cząstki
Kościoła, ponieważ upodobnili się do Chrystusa przez swoje męczeństwo i złączyli się
z Jego męką nie tylko w sposób sakramentalny, ale osobiście. Kiedy biskup całował ołtarz,
w którym znajdowały się relikwie męczennika, był to piękny symbol ChrystusaOblubieńca całującego Kościół-Oblubienicę, a także znak jedności i łączności z Kościołem
uwielbionym w Niebie. To tak, jakby narzeczony żyjący w jednym świecie, witał czule
w drzwiach narzeczoną, żyjącą w drugim świecie, nie mogąc doczekać się, aż wniesie ją
na zawsze do swojego domu.
Już za chwilę rozpocznie się Msza święta. Zwróć uwagę na ołtarz i to, co się będzie
na nim działo. Poproś o łaskę zrozumienia tajemnic, które rozegrają się na ołtarzu –
najważniejszym miejscu w kościele. Spróbuj znaleźć też odpowiednie miejsce, abyś mógł
dobrze widzieć te święte tajemnice.
