Praktyka duchowej Komunii świętej była znana w Kościele od wielu wieków. Święci i papieże
zachęcali do takiej formy spotkania z Bogiem w sytuacji, gdy z różnych powodów fizycznie nie można było
przyjąć Ciała Chrystusa. Nauczanie o komunii duchowej stopniowo rozwijało się w Kościele od pierwszych
wieków chrześcijaństwa, a okres pandemii i związanych z tym obostrzeń sanitarnych spowodował,
że Kościół na nowo przypomniał o tej formie pobożności, zachęcając wiernych, którzy na skutek lockdownu
nie mogą wziąć udziału we Mszy świętej sprawowanej w kościele, aby w ten sposób jednoczyli się
z Chrystusem duchowo.
Czym jest komunia święta duchowa i kto może ją przyjąć? Najprościej mówiąc, jest to sposób
duchowego złączenia się z Jezusem, który przy odpowiedniej dyspozycji człowieka może rodzić
sakramentalne skutki. Jest to akt wyrażający wielkie pragnienie oraz błaganie, by Jezus przybył do naszej
duszy i działał tak, jak byśmy przyjęli Go sakramentalnie podczas mszy.
Komunię świętą duchową możemy traktować zatem jako jeden z najważniejszych sposobów rozbudzenia
w sobie miłości do Eucharystii. W komunii duchowej możemy otrzymać łaski tego sakramentu, gdy nie
możemy przyjąć Go fizycznie.
Pisze o tym m.in. św. Tomasz z Akwinu, nauczając, że możemy „duchowo spożywać” Eucharystię, jeśli tylko
mocno jej pragniemy. Do tej praktyki zachęca również Jan Paweł II w encyklice Ecclesia de Eucharistia (34)
powołując się na słowa św. Teresy od Jezusa: „Kiedy nie przystępujecie do Komunii i nie uczestniczycie we
mszy św., najbardziej korzystną rzeczą jest praktyka Komunii duchowej (…) Dzięki niej obficie jesteście
naznaczeni miłością naszego Pana”.
Kongregacja Nauki Wiary w dokumencie z 1983 r. przypomina, że chrześcijanin może otrzymać
owoce tego sakramentu za pośrednictwem pragnienia Eucharystii. Dotyczy to zwłaszcza chrześcijan
cierpiących z powodu prześladowań czy braku kapłanów. Komunię duchową zaleca się także wszystkim,
którzy nie mogą uczestniczyć w mszy świętej, na przykład chorym, uwięzionym, a także tym, którzy
z różnych powodów, np. choroby, przepisów państwowych, podeszłego wieku, konieczności opieki nad
dzieckiem lub osobą niepełnosprawną nie są w stanie dotrzeć do kościoła.
Komunię duchową mogą przyjmować też dzieci, które ze względu na wiek nie przyjmują jeszcze
komunii sakramentalnej. Natomiast dla osób żyjących w stanie grzechu śmiertelnego może być jakiś
sposób pogłębionej modlitwy i jednoczenia się z Bogiem, lecz z powodu przeszkody w postaci grzechu, nie
przyniesie ona pełni łask, jakie są związane są z tym aktem, gdy człowiek ma odpowiednią dyspozycję
serca. Dlatego w 1994 r. Kongregacja Nauki Wiary wskazała na możliwość korzystania z komunii duchowej
przez wiernych żyjących w związkach niesakramentalnych. Kongregacja przypomina jednakże, że osobom,
niebędącym w stanie łaski uświęcającej nie przyniesie ona owoców, jakie przysługują sakramentalnemu
zjednoczeniu z Jezusem, lecz również i dla nich komunia duchowa może okazać się miejscem pewnego
otwarcia na łaskę i źródłem nawrócenia.
W jaki sposób przystąpić do komunii świętej duchowej? Gdy uczestniczysz w Mszy świętej za
pośrednictwem mediów, w momencie, gdy następuje obrzęd Komunii, możesz przyjąć komunię duchowo.
Poza liturgią można to również zrobić w każdym innym miejscu i czasie, nawet wiele razy w ciągu dnia.
Komunię duchową warto praktykować na przykład w czasie osobistej modlitwy w domu, gdy w ciągu
tygodnia nie udajemy się na Eucharystię. Jest ona również bardzo owocną formą przygotowania się do
spożycia Ciała Pańskiego podczas Mszy świętej, w której uczestniczymy w świątyni.
Pierwszym i najważniejszym krokiem jest wzbudzenie w myślach pragnienia jej przyjęcia. Nie muszą temu
towarzyszyć silne emocje, o wiele ważniejsza jest nasza decyzja woli, która powinna wyrazić się
w wyznaniu wiary w realną obecność Chrystusa w Najświętszym Sakramencie oraz decyzji pragnienia
duchowego zjednoczenia z Bogiem. Wystarczy po prostu powiedzieć w sercu: „Wierzę Jezu, że jesteś
realnie obecny w Najświętszym Sakramencie i chcę, aby wszystkie sfery mojego istnienia zjednoczyły się
z Tobą – moje ciało, mój rozum, wola, uczucia, pragnienia i tęsknoty”.
Mimo że Komunia duchowa nie jest sakramentem, może jednak rodzić w duszy człowieka sakramentalne
skutki. Tomasz à Kempis w swoim dziele „O naśladowaniu Chrystusa” poucza o tym w następujący sposób:
„Komu przeszkodzi słuszna przyczyna, a będzie miał dobrą wolę i pobożne pragnienie przyjęcia Komunii
Świętej, ten nie zostanie pozbawiony owocu tego sakramentu”. Te „owoce sakramentu” dotyczą jednak
osób, które są w stanie łaski uświęcającej i chcą przyjąć Komunię, ale nie mają możliwości. Praktykę tę,
wypracowaną już w średniowieczu, oficjalnie potwierdza Sobór Trydencki objaśniając, że w sytuacji,
w której osoba odpowiednio dysponowana (w stanie łaski uświęcającej) nie ma dostępu do Ciała lub Krwi
Pańskiej (np. choroba, podróż, brak szafarza), może dostąpić skutków sakramentu Eucharystii, poprzez
zwrócenie się do Chrystusa z prośbą wyrażającą pragnienie zjednoczenia sakramentalnego.
Za chwilę rozpocznie się Eucharystia. Uczestnicząc w Mszy świętej masz możliwość przyjęcia
Chrystusa w pełni sakramentalnego znaku, a więc zarówno fizycznie, jak i duchowo. Wiele osób, z różnych
powodów nie ma takiej możliwości, dlatego pomyśl, czy doceniasz bliskość kościoła, to, że mamy kapłanów
i tak łatwy dostęp do Eucharystii. Pomódl się dziś za tych, którzy nie mogąc fizycznie uczestniczyć w Mszy
świętej, jednoczą się z Jezusem na sposób duchowy.
